سیستم ارتباطی و بایگانی تصویر یا PACS

معرفی

سیستم ارتباطی و بایگانی تصویر یا PACS – Picture Archiving and Communication System یک فناوری عکسبرداری پزشکی بوده که به طور عمده در مراکز بهداشتی و درمانی به منظور ذخیره امن و انتقال دیجیتال تصاویر الکترونیکی و گزارش‌های بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از PACS نیاز به ذخیره‌سازی و نگهداری پرونده به صورت دستی، ارسال و دریافت فیلم و گزارشات و اطلاعات حساس را منسوخ نمود. در عوض اسناد پزشکی و تصاویر می‌توانند به صورت امن در یک سرور off-site (غیر محلی) قرار گیرند و از هر جای دنیا از طریق دستگاه های قابل حمل mobile devices ، ایستگاه های کاری و نرم افزار PACS در دسترس باشند.

فناوری‌های ذخیره‌سازی تصویربرداری پزشکی از قبیل PACS به طور فزاینده‌ای مهم هستند زیرا که حجم تصاویر دیجیتال پزشکی در صنعت مراقبت بهداشتی و درمانی رشد نموده و تجزیه و تحلیل آن تصاویر رایج خواهد شد.

چه کسی از PACS استفاده می‌کند

ضمن‌ اینکه هم‌ اکنون رادیولوژیست‌ها عمدتا از PACS استفاده می‌کنند – رادیولوژی‌های سنتی بیشترین میزان ثبت تصاویر با استفاده از اشعه ایکس را داشتند – فناوری‌های PACS در دیگر بخش‌های سازمانی نیز از قبیل تصویر‌‌برداری پزشکی هسته‌ای، قلب و عروق، پاتولوژی، آنکولوژی و درماتولوژی وارد شده است.

تصاویر پزشکی به منظور بررسی‌های بالینی، تشخیص و درمان به عنوان بخشی از برنامه مراقبت بیمار ثبت و تحلیل می‌شوند. اطلاعات جمع آوری‌شده می‌تواند به منظور شناسایی هرگونه ناهنجاری‌های آناتومیک و فیزیولوژیک، نمودار پیشرفت درمان و یک بانک اطلاعاتی از اسکن بیمار برای مراجعه‌های بعدی در اختیار پزشکان قرار دهد.

امکان دسترسی دیجیتال به بروز‌ترین نسخه از تصاویر پزشکی بیمار، گزارش‌های درمانی و تاریخچه بیماری می‌تواند موجب تسریع و توسعه روند درمان، کاهش احتمال بروز خطاهای درمانی و نسخه ای و همچنین مانع از انجام آزمایش‌های اضافی گردد. علاوه بر این، دسترسی دیجیتال می‌تواند امنیت بیمار را توسعه داده و در دو مقوله زمانی و مالی برای بیمار و امکانات درمانی صرفه جویی به عمل آورد.

توسعه

تقریبا همه تولید کنندگان اصلی تجهیزات عکسبرداری پزشکی و شرکت‌های فناوری پزشکی، سیستم‌های PACS را ارائه می‌دهند. این سیستم برای ذخیره‌سازی، بازیابی، ارائه و اشتراک‌گذاری تصاویر تولید شده توسط روش‌های گوناگون پزشکی (وابسته به سخت‌افزار)، از قبیل اشعه ایکس، CT Scan، MRI و ماشین‌های فراصوت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کاربرد امروزی PACS می‌تواند به DICOM‌ (تصویربرداری دیجیتال و ارتباطات در پزشکی) که یک پروتکل استاندارد برای مدیریت و انتقال تصاویر پزشکی و داده‌های مرتبط می‌باشد، نسبت داده شود. DICOM در اصل توسط اتحادیه تولید کنندگان ملی برق یا NEMA و دانشکده رادیولوژی آمریکا (ACR) توسعه یافت. در 1983 دو مجموعه ACR و NEMA با هدف توسعه استانداردهای فناوری عکسبرداری پزشکی و تسهیل توسعه و گسترش PACS به شکل یک گروه واحد درآمد.

معماری PACS

PACS چهار جزء اصلی دارد :

ماشین‌های عکسبرداری سخت‌افزاری؛

یک شبکه امن برای توزیع و تبادل تصاویر بیمار،

یک ایستگاه کاری (workstation) یا دستگاه سیار برای مشاهده، پردازش و تفسیر تصاویر؛

و بایگانی الکترونیکی برای ذخیره‌سازی و بازیابی تصاویر، گزارش‌ها و مستندات مرتبط.

تکنولوژی سیستم PACS دارای چهار ویژگی اصلی است:

جایگزین نمودن عکس‌های سخت‌افزاری و مدیریت بایگانی آنها

اجازه دسترسی از راه دور، امکان بررسی داده‌های یکسان به طور همزمان در مکان‌های فیزیکی متفاوت توسط پزشکان

ارائه یک پلتفرم الکترونیک برای تعامل تصاویر با دیگر سیستم‌های اتوماسیون پزشکی از قبیل سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS – Hospital Information System)، پرونده سلامت الکترونیک (EHR – Electronic Health Record) و سیستم اطلاعات رادیولوژی (RIS – Radiology Information System)

قادر ساختن رادیولوژیست‌ها و دیگر کارکنان رادیولوژی‌ها و مراکز پزشکی در مدیریت روند آزمایشات بیمار

PACS مبتنی بر Cloud

سیستم‌های اطلاعات عکسبرداری مانند PACS نیازهایی از قبیل ذخیره‌سازی و مدیریت نسخه‌های فیزیکی عکس (فیلم رادیولوژی) و گزارشات در اتاق‌ها، قفسه بندی های فضاگیر را تغییر داده است. در عوض تصاویر پزشکی و همچنین داده‌های غیرتصویری می‌توانند به صورت امن و دیجیتالی بر روی فضای ابری یا یک سرور محلی ذخیره شوند.

PACS مبتنی بر cloud تصاویر پزشکی یک سازمان را بر روی یک سرور off-site (غیر محلی) ذخیره‌سازی کرده و نسخه پشتیبان می‌گیرد. این امر در ایالات متحده مستلزم رعایت قوانین امنیتی HIPAA می‌باشد، که بر روی حریم خصوصی اطلاعات بیماران نظارت دارد. همچنین یک PACS مبتنی بر Cloud، کارکنان مراکز پزشکی را قادر می‌سازد تا داده‌های تصویری بیماران را روی دستگاه‌های مجاز (مورد تایید)، از قبیل گوشی های هوشمند، مشاهده کنند.

ارائه دهندگان اغلب از یک سیستم ابری ترکیبی استفاده می کنند، به اینصورت که تصاویر اصلی بر روی یک سرور محلی ذخیره شده و نسخه پشتیبان بر روی سرورهای Cloud نگهداری می‌شود. انواع متعددی از معماری ذخیره‌سازی، از قبیل ذخیره‌ساز اتصال مستقیم (DAS)، ذخیره‌ساز متصل به شبکه (NAS) و یا  از طریق شبکه محلی ذخیره‌سازی (SAN) ممکن است بر روی سرور PACS پیکربندی و برقرار شده باشند، که هر یک از قابلیت ارتقاء، اتصال، حفاظت بهبود یافته در برابر خطا و امنیت افزوده پشتیبانی می‌کنند.

استفاده با سایر فناوری‌های تصویربرداری پزشکی

اگرچه PACS به طور گسترده‌ای در فرایندهای پزشکی نهادینه شده است، در برخی زمینه‌ها  فناوری Vendor Neutral Archive: VNA با آن تلفیق و در برخی دیگر حتی جایگزین آن شده است.

تولید کنندگان PACS قالب‌های (Syntax) گوناگونی برای پردازش و انتقال تصاویر Digital Imaging and COMmunications in Medicine :DICOM به کار می‌گیرند، که لزوماً با سایرین سازگار نبوده و لذا قابلیت انتقال به سیستم دیگر را ندارد. فناوری VNA یکپارچگی داده‌ها را با پیاده سازی داده‌ها در مبدا (سیستم PACS مبدا) و سپس انتقال آن به فرمت قابل شناسایی سیستم دیگر، با روشی صحیح امکان‌پذیر می‌سازد. به عبارت دیگر فناوری Vendor Neutral Archive بین سیستم‌های گوناگون PACS، نوعی سازگاری و انتقال‌پذیری ایجاد می‌کند.

فناوری DICOM امکان ارتباط و تبادل اطلاعات را بین سیستم‌های تصویربرداری پزشکی و سیستم‌های سازمان‌های ذیربط بهداشتی درمانی فراهم می‌سازد. اغلب یک سیستم نرم‌افزاری شبکه‌ای برای مدیریت تصویربرداری پزشکی و داده‌های مرتبط Radiology Information System در کنار PACS و VNA برای مدیریت بایگانی تصاویر، درخواست تصویر، نگهداری پرونده و صورتحساب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

منبع : TechTarget